aktualia

Rzeźby Richarda Serry znajdują się w kolekcjach najbardziej prestiżowych instytucji. Guggenheim Museum w Bilbao poświęciło jego monumentalnej pracy „The Matter of Time” osobną przestrzeń. O samym artyście pisali prominentni historycy i krytycy, tacy jak Rosalind Krauss, Hal Foster czy Kynaston McShine. Rola, jaką odegrał w kształtowaniu się minimal artu, postminimalizmu czy sztuki site-specific, pozostaje nie do przecenienia. Mimo to nadal pewnym obszarom jego twórczości nie poświęcono dostatecznie wiele uwagi – przynajmniej w wymiarze wystawienniczym. To, co zepchnięto na ekspozycyjny margines, powoli wraca w pole zainteresowania. Dowodził tego pokaz „Richard Serra: Early Work” w 2013 roku (David Zwirner Gallery), prezentujący mało znane przedsięwzięcia artysty z lat 1966-1971, kiedy eksperymentował z lateksem, gumą czy ołowiem w duchu process artu. Dzisiaj natomiast Kunstmuseum w Bazylei koncentruje się wyłącznie na kinematograficznej działalności Serry, organizując projekcję jego filmów i nagrań wideo, powstałych między rokiem 1968 a 1979.
Jak zapewnia kurator, Søren Grammel, wystawa stanowi okazję, by zapoznać się z niemal całym filmowym dorobkiem Amerykanina, a czas trwania zgromadzonego materiału przekracza pięć godzin. Wśród pokazywanych dzieł nie mogło więc zabraknąć takich realizacji, jak „Hands Tied” (1968), „Steelmill/Stahwerk” (1979) czy „Hand Catching Lead” (1968). O ostatnim Krauss pisała: „Działanie ręki, zarazem napiętej i bezwładnej, na obiekt, jest jednocześnie celowe – polega na chwytaniu ołowiu – i bezcelowe, ponieważ, jak się wydaje, chwytanie nie jest tu celem. Kładąc nacisk na samą podstawową czynność, film daje obraz tego, co pod koniec lat sześćdziesiątych zaczęto nazywać „czystym procesem”. Ekranowe prace Serry – artysty, który od początku swojej kariery parał się przede wszystkim rzeźbą – można rozpatrywać zarówno jako osobne dzieła sztuki przynależne do dziedziny filmu, jak również jako ściśle powiązane z teorią i praktyką rzeźbiarską amerykańskiego twórcy. Grammel zwraca uwagę, że przy powstaniu niektórych nagrań Serra współpracował z artystami wideo artu, m.in. Joan Jonas, Nancy Holt, Robertem Bellem czy Babette Mangolte. Owocem tych kolaboracji była na przykład praca „Prisoner’s Dilemma” (1974), wkraczająca w obszar konceptualizmu i performensu.
Filmy Serry pojawiają się sporadycznie na różnego rodzaju ekspozycjach lub specjalnie organizowanych jednostkowych projekcjach, ale możliwość zobaczenia tak wielu realizacji w jednym miejscu, skonfrontowania ze sobą i prześledzenia ich rozwoju nadarza się jeszcze rzadziej. Warto więc z niej skorzystać.
Wojciech Delikta

Richard Serra, „Hads Tied”, 1968, © Richard Serra, Courtesy of Richard Serra, mat. pras. Kunstmuseum Basel