aktualia

Widok wystawy w CSW Zamek Ujazdowski, fot. mat. pras.

Wystawa organizowana dla uczczenia 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Głównym założeniem ekspozycji jest skonfrontowanie artystycznych przedstawień wydarzeń historycznych i politycznych z przemianami polskiej sztuki u progu odrodzonego państwa. W zbiorowej pamięci Polaków obraz dramatycznych wydarzeń, w wyniku których Polska odzyskała niepodległość, jest niewyraźny, zatarty, w najlepszym razie zbudowany z wyobrażeń powstałych w kręgu sztuki legionowej, wokół postaci „ojców niepodległości” – Józefa Piłsudskiego, Ignacego Jana Paderewskiego, Romana Dmowskiego – oraz ze starych fotografii i kronik filmowych. Intencją organizatorów wystawy jest przybliżenie obrazu tego chaotycznego, nieoczywistego i bolesnego okresu poprzez powstałe w tamtym czasie (i nieco później) dzieła sztuki. Pokazane zostaną prace Jacka Malczewskiego, Zofii Stryjeńskiej, Tadeusza Makowskiego, Witolda Wojtkiewicza i wielu innych artystów zamieszkałych na ziemiach polskich i poza nimi. Ukazany zostanie obraz wojny i walki o niepodległość Polski, jej główni aktorzy, uwiecznieni na obrazach i w portretach Wojciecha Kossaka, Stanisława Fabijańskiego, Władysława Wankiego, Leopolda Gottlieba, Henryka Weyssenhoffa. Będzie to też opowieść o udziale polskich artystów w działaniach wojennych. Panoramie symboli patriotycznych, która kształtuje się w tym okresie, towarzyszyć będzie bogata prezentacja grafiki użytkowej odradzającej się i odrodzonej Rzeczypospolitej: plakatów, znaczków i ulotek, dobitnych świadectw masowych ruchów patriotycznych i solidarnościowych na terenach zamieszkałych przez Polaków. Osobna część wystawy zostanie poświęcona wojnie polsko-bolszewickiej i jej obrazowi w sztuce i grafice propagandowej. Silnie zarysowane zostaną wątki legionowe, postać Józefa Piłsudskiego, a także motywy batalistyczne. Tematem zamykającym wystawę będzie powstanie Sejmu. Kilkuset obrazom, rzeźbom i grafikom towarzyszyć będą liczne dokumenty życia społecznego i fotografie. Wątki niepodległościowe i patriotyczne zostaną przedstawione w perspektywie nowych, dynamicznie rozwijających się tendencji artystycznych, które również w przyszłości będą kształtowały nowoczesne oblicze odrodzonej Rzeczypospolitej, wyrażające się także w nowej identyfikacji wizualnej Państwa Polskiego. (Tekst kuratorski) 

Jacek Malczewski, „Hamlet polski – Portret Aleksandra Wielopolskiego”, 1903, olej, płótno, 100 × 148 cm,fot. Piotr Ligier, © Muzeum Narodowe w Warszawie

Wystawa jest poświęcona międzynarodowemu przeglądowi twórczości kostiumografów i scenografów, ukazującemu trendy i rozwój projektowania kostiumu na przełomie XX i XXI wieku w ponad 30 krajach na świecie. Głównym kuratorem jest  Igor Roussanoff, wybitny scenograf amerykański pochodzenia rosyjskiego, kuratorem polskiej części wystawy jest dr hab. Paweł Dobrzycki prof. ASP w Warszawie, dziekan Wydziału Scenografii. Wystawa odbyła się wcześniej w Muzeum Teatralnym im. A.A. Bachruszyna w Moskwie, zaprezentowano ją również w Stanach Zjednoczonych, w Pekinie oraz na World Stage Design 2017 w Tajpej na Tajwanie. W każdym kraju odniosła ogromny sukces. Ekspozycja obejmuje kilkaset projektów, prezentowanych w formie zdjęć, kostiumów, projekcji multimedialnych. Jej polska część składająca się w większości z prac pedagogów i absolwentów Wydziału Scenografii ASP w Warszawie otrzymała znakomite recenzje na forum międzynarodowym. Efektem tego jest propozycja przeniesienia wystawy do Warszawy. Na polską edycję szereg twórców przygotuje specjalne projekty.

Marcoussis w Paryżu znalazł się w 1903 roku. Osiedlił się na Montparnassie – dzielnicy skupiającej bohemę artystyczną, szczególnie lubianą przez twórców polskiego pochodzenia. Na emigracji zmagał się z kryzysem twórczym przewartościowując wiedzę zdobytą podczas krótkiej nauki w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. W 1910 roku, w cyrku na skraju Montmartre’u, Marcoussis poznał poetę i teoretyka sztuki Guillaume Apollinaire’a. To dzięki temu spotkaniu wpadł w krąg artystów poszukujących nowej drogi obrazowania. Wkrótce, wraz z Picassem i Braque’em należał do ścisłego grona twórców nowego awangardowego nurtu – kubizmu.
To co stanowi o oryginalności stylu Marcoussisa to szczególne użycie koloru – klasyczny kubizm na ogół operował zgaszoną paletą barw, Marcoussis natomiast w swoich pracach chętnie wykorzystywał jasne, jaskrawe kolory, wibrujące w oku dzięki kontrastowym zestawieniom. Eksperymenty malarza polegały także na wprowadzaniu do kompozycji dynamiki oraz budowaniu wrażenia ruchu. Służyła temu zróżnicowana faktura, którą artysta uzyskiwał uzupełniając podłoże malarskie o takie elementy jak skóra czy piasek, a także używając papieru o wyraźniej strukturze.
Na przełomie lat 20. i 30. w malarstwie Marcoussisa pojawiają się analogie do poetyki włoskiej pittura metafisica, ujawniając pokrewieństwo z artystyczną wizją Giorgia de Chirico. Zmatowiała kolorystyka, poetyckie odniesienia oraz echo symbolizmu wskazują, że poszukiwania plastyczne Marcoussisa skierowały się w stronę surrealizmu, jednak nic nie tracąc z osobliwego, geometrycznego kubistycznego piękna.

 Louis Marcoussis, "Figure et Ancre Marine", 1930, mat. pras. Libra Dom Aukcyjny