aktualia

Mirosław Bałka, Wojciech Bąkowski, Włodzimierz Borowski, He Chengyao, Yael Frank, Katarzyna Kozyra, Maria Pinińska-Bereś, R.E.P., Mikołaj Smoczyński, Jan Świdziński, Mariusz Tarkawian

Relokacja, idąc bezpośrednio za definicją wskazaną nam przez słownik, jest niezaprzeczalnie przemieszczeniem, zmianą miejsca pobytu, rozmieszczeniem. Relokować wg. już funkcjonującej definicji można prawie wszystko, od miejsca pracy do np. miejsca zamieszkania itp. Jak wiemy z historii relokacja miała miejsce niejednokrotnie, w różnych aspektach. Temat ten jest ciągle aktualny, w zmiennym natężeniu. Również i  w sztuce. Jak wiemy relokacje pewnych elementów stawały się podwalinami nowych stylów w sztuce. Odkrycia Pompei czy Herkulanum dały nam Klasycyzm.
Przenosząc się czasowo wstecz na chwilę zatrzymajmy nad sylwetką jednego z najbardziej rozpoznawalnych na świecie malarzy. Poznajmy impresjonistę, Eduardo Maneta, który swoje miejsce odnajdywał w Luwrze, mekce artystów. Otoczony dziełami wielkich Mistrzów pragnął studiować i  kopiować ich dzieła, gdyż widział w nich największą naukę jaką sztuka mogła mu dać. Pielęgnował w sobie marzenie by stworzyć dzieło na wzór tycjanowskiego „Koncertu Wiejskiego” i wrzucić je w ówczesne realia. Stworzyć nową rzeczywistość, wypracować własny kontekst.
1863 rok przyniósł mu prezentacje w salonie Odrzuconych obrazu „Śniadanie na trawie”. Z  wiadomych pobudek obraz został uznany za nazbyt śmiały i wywołał skandal. Nagość kobiety była zbyt odważna i budziła zgorszenie. W dodatku jej werystyczne ujęcie, spojrzenie wprost na oglądającego było zbyt wyzywające i nie uzasadnione sztuką antyczną. Jedynie pragnieniem Artysty by na kartach współczesności zapisać odrobinę XVI wiecznego malarstwa i jego stylistyki.  Krytycy nie doszukali się powiązań z antykiem, ani odwołań do wielkich mistrzów. Obraz jeszcze przez wiele lat nie cieszył się zrozumieniem.
Mamy 2019 Rok.  Z jednego z obrazów Julity Malinowskiej  patrzy na mnie Victorine Meurent, roznegliżowana modelka ze „Śniadania na trawie”.  Usadowiona na drugim planie, w syntetycznej przestrzeni. Plan sugeruje nam morze i piasek, nasza modelka siedzi na plaży łapiąc promienie słońca. Na pierwszym planie naszą uwagę skupia ubrana w czador kobieta. Jej odzienie jest czarne, zawiera drobne złote wstawki na mankietach, jedyna nagość która ją reprezentuje to fragment odkrytej stopy, a właściwie obu stóp. Bohaterka pierwszego planu zsunęła z nich czarne, ozdobione kokardami baleriny.  Intrygujący jest fakt, iż trzyma telefon, i zdecydowanym ruchem robi sobie zdjęcie, tzw. selfie.  W tle z zaciekawieniem i w naszym kierunku spogląda modelka Maneta. Obie kobiety są skrajnie różne. Choć obraz ten nosi znamiona przedstawienia klasycznego i nadal reprezentuje pewne jego fragmenty jednak kontekst ulega zmianie. Jego odbiór może być podobny jak kiedyś, a nawet skrajny i relatywny. Ten obraz w pełni nam to uzasadnia. Dzielą nas lata, lecz dzieło Maneta nie traci na aktualności. Szczególnie w zestawieniu z kobietą z pierwszego planu.
Czy kobieta w czadorze to nowy typ modelki, czy jest to obraz wielokulturowego świata, i skrajności jakie w nim panują? Czy jest to ukryty przekaz o próbie podjęcia dialogu? Czy może zachęta dla naszego postrzegania okalającej nas rzeczywistości. Zachęta lub uwaga – patrzmy dalej i uważniej. Na ile codzienne są takie przedstawienia. I co nas bardziej intryguje, jawna nagość modelki czy pełna niedopowiedzeń sylwetka kobiety w czadorze, która w tajemniczy sposób wykonuje zdjęcie. „Selfie” staje się tu również symbolem konsumpcyjnego świata pożerającego wartości i zmieniającego idee. Jedyne co staje się w nim ponadczasowe to sztuka, na co w swojej twórczości zdaje się zwracać uwagę artystka.  Obrazy Julity Malinowskiej to przedstawienia wielowymiarowe i uniwersalne.
Artystka „relokuje” wybrane postacie z dzieł wielkich mistrzów o dużym znaczeniu historycznym lub niezwykle ważne na mapie sztuki. Przenosi je do nowej rzeczywistości całkowicie zmieniając kontekst. Ale mimo to, ich przekaz pozostaje jak najbardziej aktualny. Czy wizerunek kobiety karmiącej dziecko piersią z obrazu „Burza”, ukrytej przed ciekawskimi spojrzeniami w zaroślach naprawdę jest tak odległy mentalnie? Czy widok karmiącej piersią matki w miejscu publicznym nie budzi obecnie więcej negatywnych emocji niż niejeden ogromny bilbord reklamujący dowolny produkt roznegliżowaną do granic możliwość modelką?  Czy czujemy się zawstydzeni spoglądając na uaktualnione przedstawienie Giorgione, czy ono nas onieśmiela? Czy nowy anturaż, i okoliczności jej towarzyszące jakkolwiek zmieniają nasz sposób patrzenia? Dodatkowym podkreślnikiem powyższego przedstawienia jest alegoria matczynej miłości czyli autoportret artystki z córką. Jawność pewnych skojarzeń jest tu mocno zauważalna. „La Tempesta” zatem pozostaje w swojej tematyce jak najbardziej aktualna. To co gorszyło widzów w zamierzchłych czasach pozostaje dla wielu gorszące i dziś. Artystka w uzasadniony sposób sięga do dzieł klasyków. I robi to nie tylko z uwagi na niewątpliwy aspekt dekoracyjny przedstawionych postaci, ale także na ich znaczenie. A także bagaż niedopowiedzeń, które tym dziełom towarzyszą od dziesiątek lat. Warto zwrócić uwagę przy oglądaniu prac Artystki na niezwykłe zjawisko postrzegania na nowo już funkcjonujących przedstawień w sztuce.  Jedyne co zdradza ukryte w płótnach postacie to nasza pamięć oryginału.  Artystka na swój malarski język lokuje w ten sposób na swoich obrazach Infantkę Małgorzatę z dzieła Velazqueza, czy też "Kąpiącą się" z obrazu Renoira. Relokuje lecz nie transponuje, jakby się mogło zdawać. Nie zabiera im charakteru oryginału, nie przetwarza. Ona je przywraca do obiegu niczego nie narzucając. Ani im, ani nam.   / tekst kuratorski :Zuzanna Zubek - Gańska