aktualia

Kiejstut Bereźnicki, Maciej Bieniasz, Tadeusz Brzozowski, Krzysztof Bucki, Tadeusz Dominik, Wojciech Fleck, Barbara Gawdzik-Brzozowska, Stefan Gierowski, Władysław Hasior, Rudolf Krzyżak, Jan Lebenstein, Zygmunt Lis, Lucjan Mianowski, Jerzy Nowosielski, Jerzy Panek, Teresa Pągowska, Zenon Pokrywczyński, Anna Rokossowska, Jerzy Stajuda, Jonasz Stern, Jan Szancenbach, Jerzy Tchórzewski, Arkadiusz Waloch, Jacek Waltoś, Mieczysław Wejman, Rajmund Ziemski.
Kiedy ponad 60 lat temu nieliczne grono artystów zakopiańskiej bohemy toczyło „na przedwiośniu” gorące dysputy o prymat trendów współczesnej sztuki, rozdartej pomiędzy figuracją a abstraktem, nikt z obecnych nie przypuszczał, że po 60-ciu latach idee I Salonu Marcowego będą nadal tak żywe, nośne intelektualnie i inspirujące twórczo.
(…) Zakopiański Salon Marcowy AD 2018 – jest próbą spojrzenia z perspektywy lat na pewne cykliczne procesy zachodzące w sztuce, na genezę pewnych idei i kierunków estetycznych, na analizę biografii twórczych, ale również pewną refleksją o charakterze socjologicznym i kulturotwórczym, dającą wgląd w proces ewolucji społeczeństwa.
Grono zakopiańskich artystów, skupionych wokół Tadeusza Brzozowskiego i Kazimierza Królikowskiego, postawiło przed sobą zadanie arcytrudne. W środowisku prowincjonalnym, pozbawionym własnych autentycznych mediów, własnej wyrobionej krytyki artystycznej, zdominowanym przez silne tendencje regionalne i niestety zdziesiątkowanym intelektualnie przez wojnę i programowe, ideologiczne sterowanie kulturą – stworzyć wydarzenie artystyczne, wolne, „półoficjalne – półtowarzyskie” (jak pisała prasa), będące kontynuacją salonu niezależnych, interdyscyplinarne i wielośrodowiskowe. Bardzo istotnym czynnikiem była również tęsknota za twórczym ożywieniem środowiska zakopiańskiego, które nostalgicznie rozpamiętywało czasy swojego rozkwitu w dobie formizmu, marząc o zakopiańskim Montparnasse.
Kiedy dzisiaj z uznaniem i podziwem spoglądamy na listę uczestników I Salonu, to każde z nazwisk jawi się nam jako znacząca część historii sztuki polskiej XX w. Przypomnijmy ich: Roman Artymowski, Marian Bogusz, Tadeusz Brzozowski, Tadeusz Dominik, Wojciech Otton Fleck, Barbara Gawdzik-Brzozowska, Stefan Gierowski, Antoni Haska, Maria Jarema, Kazimierz Królikowski, Rudolf Krzyżak, Jan Lebenstein, Marian Malina, Adam Marczyński, Alfons Mazurkiewicz, Kazimierz Mikulski, Roman Modzelewski, Jerzy Nowosielski, Jerzy Panek, Teresa Pągowska, Rajmund Pietkiewicz, Zenon Pokrywczyński, Anna Rokossowska, Teresa Rudowicz, Stanisław Rzepa, Teresa Stankiewicz, Jonasz Stern, Andrzej Strumiłło, Jan Szancenbach, Wacław Taranczewski, Jerzy Tchórzewski, Bohdan Urbanowicz, Mieczysław Wejman, Franciszek Wójcik, Stanisław Wójtowicz, Rajmund Ziemski.
(…) Jest rok 1958, dopiero za 10 lat na ulice Paryża, Londynu, Brukseli, Amsterdamu, wylegnie kolorowa młodzież niesiona falą buntu, poleje się krew na ulicach Pragi, „zdjęte z afisza” zostaną „Dziady” w inscenizacji Dejmka, uczelnie ogarnie fala strajków a komunistyczna reakcja antysemicka dotknie tysięcy zmuszonych do emigracji. Dopiero wówczas zrozumiemy odwagę postulatów o „śmiałą i radykalną prezentację eksperymentu, który nie przeszedł jeszcze próby czasu”, ostrzeżenia przed „muzealizacją” przedsięwzięcia, entuzjazm recenzji Piotra Skrzyneckiego i Andrzeja Osęki czy Ewy Bieńkowskiej piszącej o „Paryżu pod Giewontem”.
Dzisiaj stajemy przed koniecznością dokonania bilansu postulatów, oczekiwań i rezultatów I Salonu Marcowego i oddzielenia elementów właściwych czasowi i epoce od tego, co uniwersalne i ciągle aktualne w sztuce. Stajemy w przestrzeni, w której wciąż toczy się ów nieskończony dyskurs pomiędzy emocją i ekspresją, pomiędzy figurą i abstraktem. Stajemy wobec niezmiennego pytania, skąd przychodzimy, kim jesteśmy, dokąd zmierzamy, antycypując niejako obraz sztuki i kultury za kolejne 60 lat.
Prace prezentowane na wystawie pochodzą ze zbiorów:Zachęty – Narodowej Galerii Sztuki w Warszawie, Muzeum Tatrzańskiego im. dra T. Chałubińskiego w Zakopanem, Muzeum Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie z kolekcji Krzysztofa Musiała, Wydziału Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, kolekcji Miejskiej Galerii Sztuki im. Wł. hr. Zamoyskiego w Zakopanem,Galerii Starmach w Krakowie, ze zbiorów artystów oraz Galerii Pegaz w Zakopanem.

Teresa Pągowska, "Góry i woda III", z kolekcji Krzysztofa Musiała, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, mat. pras. MGS Zakopane